Communiceren

Vijf aspecten van communicatie

Uit de brainstorm zijn we tot de volgende 5 aspecten gekomen:

1. Respect en begrip tonen aan anderen
2. Je boodschap duidelijk overbrengen
3. Luisteren
4. Afstemmen op anderen/situaties
5. Non-verbaal communiceren

Digitaal communiceren

In gesprek is uitgewisseld welke invloed technologie heeft op communicatie. Ook digitaal wordt steeds meer met beeld en dus ook met non-verbale communicatie informatie uitgewisseld. Deelnemers zagen daarmee duidelijke raakvlakken met mediawijsheid.

Deze digitale kant van communiceren werd gezien als echt iets 21^ste eeuws. Communicatie gaat volgens de deelnemers dan ook niet alleen om taalvaardig zijn, maar ook om digitaal vaardig zijn.

Afstemmen

Een andere belangrijke conclusie is dat communiceren niet alleen gaat over het goed kunnen overbrengen van je boodschap. Je moet je communicatie kunnen afstemmen op verschillende mensen in verschillende situaties. Daarom is het hebben van kennis ook belangrijk voor communicatie. Kennis over welke middelen je wanneer kunt inzetten bijvoorbeeld, maar ook over hoe iemands achtergrond of situatie de manier waarop hij of zij een boodschap overbrengt of ontvangt kan beïnvloeden.

In de online peiling onder zo’n 80 mbo-studenten, mbo-docenten, andere onderwijsprofessionals binnen en buiten het mbo en het bedrijfsleven vroegen wij hen hoe zij denken over de vaardigheid Communiceren.

Waar denken studenten aan bij communiceren?

Bij communiceren denken studenten in eerste instantie aan contact maken met anderen, aan het overbrengen van informatie (in de vorm van verschillende manieren van praten of schriftelijk of online communiceren) en het aannemen van informatie of reageren op elkaar. Sommige studenten geven ook aan dat communiceren samenhangt met samenwerken. Dat het gaat om samen aan iets werken, bijvoorbeeld aan een doel, een opdracht, een oplossing.

Ook (of juist) non-verbale communicatie speelt een rol

Dit sluit ook aan bij de antwoorden van de andere deelnemers aan de peiling. Ook zij associeerden communiceren veelvuldig met informatie overbrengen en ontvangen, op alle mogelijke manieren. Wel gaven zij vaker aan dat bij communiceren ook (of juist) non-verbale communicatie een belangrijke rol speelt.

Studenten, docenten en andere deelnemers hebben in de peiling de vraag gekregen wat zij het meest en het minst kenmerkend vinden voor de vaardigheid Communiceren. Dit op basis van de in verschillende literatuur genoemde kenmerken:

• Mondeling of schriftelijk een boodschap of verhaal helder overbrengen op anderen
• Aandachtig en respectvol luisteren naar anderen
• Doorvragen en samenvatten om de ander beter te begrijpen
• Non-verbale signalen of lichaamstaal begrijpen en gebruiken (denk aan houding of gezichtsuitdrukking)
• Rekening houden met wat anderen al weten of kunnen bij het overbrengen van een boodschap
• Digitale middelen (bijv. smartphone of computer) inzetten om een boodschap zo goed mogelijk over te brengen
• Checken of de ander jouw boodschap goed begrepen heeft

Aanvullend op deze lijst gaven deelnemers aan met name een aantal houdingsaspecten te missen in de opsomming. Bijvoorbeeld nieuwsgierig of belangstellend zijn, een open houding hebben of openstaan voor anderen. Daarnaast werd ‘weten welk middel of welke manier van communiceren het beste ingezet kan worden om het communicatiedoel te bereiken’ een aantal keer als aanvulling genoemd.

Kijkend naar de lijst op basis van de literatuur vonden de deelnemers het rekening houden met wat anderen al weten bij het delen van informatie en het gebruik maken van digitale middelen om een boodschap zo goed mogelijk over te brengen minder goed passen bij communiceren. Over één aspect waren de meningen erg verdeeld, namelijk het doorvragen en samenvatten om de ander beter te begrijpen. Dit antwoord werd bijna even vaak gekozen als minst goed en als best passend bij communiceren.

Vier belangrijkste aspecten van communiceren

Gevraagd naar wat in de voorgegeven lijst het belangrijkste aspect van communiceren is, komen vier aspecten naar voren. Op basis van de antwoorden van alle deelnemers lijkt de kern van communiceren te bestaan uit:

1. Een boodschap mondeling of schriftelijk helder aan anderen overbrengen
2. Aandachtig en respectvol luisteren naar anderen
3. Non-verbale signalen of lichaamstaal begrijpen en gebruiken (denk aan houding of gezichtsuitdrukking)
4. Nagaan of de ander jouw boodschap goed begrepen heeft

Daarbij geldt dat studenten vooral het aandachtig en respectvol luisteren als belangrijkste aspect kozen. Bij hen stond dit aspect met stip op nummer één.