Ondernemendheid

Kompas21 / De 10 vaardigheden / Ondernemendheid

Ondernemendheid

In de maanden februari en december 2018 heeft de vaardigheid Ondernemendheid centraal gestaan. Gastscholen waren ROC Friese Poort en MBO Amersfoort.

ROC Friese Poort
MBO Amersfoort
Ondernemendheid

Group Design Room Ondernemendheid ROC Friese Poort

Op 20 februari 2018 zijn we van start gegaan met de eerste Group Design Room, een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van KOMPAS 21.

De vaardigheid ‘ondernemendheid’ stond centraal tijdens de drie uur durende sessie bij Friese Poort. Er was een diverse groep deelnemers aanwezig: docenten, studenten, onderwijsadviseurs én mensen uit het bedrijfsleven, uit verschillende sectoren.
Na een korte inleiding over de 21ste-eeuwse vaardigheden en de aanleiding van KOMPAS 21, hebben de deelnemers middels de digitale tool Meetingsphere gebrainstormd over wat zij verstaan onder ondernemendheid.

Top 5 omschrijvingen ondernemendheid

Deze vorm van digitaal brainstormen heeft een zeer uitgebreide en diverse lijst aan items opgeleverd. Na een stem-proces is de groep gekomen tot een top 5 van volgens hen meest belangrijke omschrijvingen van ondernemendheid, namelijk:

  1. Initiatief nemen (inclusief pro-activiteit, vragen stellen en risico’s nemen)
  2. Kansen zien
  3. Doorzetten
  4. Verantwoordelijkheid nemen
  5. Doelgericht

Rubric

Hierna hebben ze een eerste opzet gemaakt voor de rubric van alle bovenstaande items. In groepen is er gesproken over welk gedrags- en houdingsaspecten bij bijvoorbeeld doorzetten horen. Door deze in de juiste volgorde te plaatsen ontstond er per item een basisopzet van de rubric, waarin verschillende niveaus te onderscheiden zijn.

De uitkomsten van de brainstorm en niveaubepaling vormen de basis voor de ontwikkeling van dit onderdeel van KOMPAS 21.

Waardevolle gesprekken

Mooi was om te zien dat er waardevolle gesprekken op gang kwamen en diverse uitgangspunten en ideeën werden gedeeld door de aanwezigheid van zowel studenten, docenten als mensen uit het bedrijfsleven. Ook hebben we als projectteam waardevolle feedback gekregen over de opzet van de Group Design Room en belangrijke tips die we meenemen voor de verdere ontwikkeling van KOMPAS 21. Ongetwijfeld zal de feedback uit deze eerste Group Design Room leiden tot wat aanpassingen in de opzet ervan, zodat we nog beter de juiste informatie tijdens deze sessies op kunnen halen.

GDR Ondernemendheid februari ROC Friese Poort

Group Design Room Ondernemendheid MBO Amersfoort

Vlak voor de feestdagen was de laatste GDR. MBO Amersfoort heet ons van harte welkom de vaardigheid Ondernemendheid onder de loep te nemen. In januari 2018 stond Ondernemendheid ook al centraal bij ROC Friese Poort waar een eerste slag werd geslagen over de top vijf van aspecten van Ondernemendheid en de rubrics van deze aspecten.

Een bijzondere GDR

Tijdens de GDR bij MBO Amersfoort hebben we met de groep kunnen voortbouwen op het geleverde werk van de GDR bij ROC Friese Poort. En deze tweede GDR over Ondernemendheid bood ook de gelegenheid om van gedachten te wisselen over andere vaardigheden en hoe deze onderling samenhangen.

Een enthousiaste groep van studenten, docenten en betrokkenen uit de beroepspraktijk wisten hun aandacht er tot het eind goed bij te houden en daardoor ook tijdens deze GDR een mooie dialoog en groepsresultaat neer te zetten.

Feedback op aspecten en rubrics

Plenair hebben we naar de top vijf van de aspecten van Ondernemendheid gekeken die uit de eerste GDR-sessie gekomen is. De aanwezigen konden zich prima in de  top vijf vinden. Wel werd als suggestie meegegeven om bij ondernemendheid vooral te spreken over resultaatgericht werken, in plaats van doelgericht werken. In groepjes zijn we vervolgens aan de slag gegaan met het geven van feedback op de rubrics die het resultaat waren van de GDR bij ROC Friese Poort. De groep kwam tot een aantal mooie toevoegingen aan de rubrics en hebben een nog niet ingevulde rubrics met elkaar compleet weten te maken.

Mediawijsheid

Tijdens deze GDR hebben we ook kort kunnen terugblikken op de vaardigheid van de maand november, Mediawijsheid. Met de aanwezigen hebben we verkend waar de vaardigheid Mediawijsheid betrekking op moet hebben, op sociale media, zoals Instagram, Facebook en Twitter of op alle denkbare vormen van media.  Uiteindelijk is gekozen om deze vaardigheid te richten op online media. Zowel over Ondernemendheid als over Mediawijsheid wist de groep constructief van gedachten te wisselen. Er was ruimte voor verschillende invalshoeken. Tijdens de GDR wisten de verschillende aanwezigen gelijkwaardig met elkaar het gesprek aan te gaan om tot een oplossing te komen.

Onderlinge samenhang van aspecten

Tot slot hebben we de groep een pittige vraag gesteld. In subgroepjes hebben we hen laten kijken naar de verschillende aspecten van meerdere 21ste-eeuwse vaardigheden. Met als doel te kijken of de top vijf van aspecten van elk van deze vaardigheden met elkaar overlappen. En om te kijken of de samenhangende aspecten misschien anders genoemd of anders geformuleerd zouden moeten worden.

Door dit samen met studenten, docenten en vertegenwoordigers van de beroepspraktijk te doen, krijgen we meer zicht op de beelden die de geformuleerde aspecten oproepen en hoe er gedacht wordt over samenhangende aspecten. Reflecteren is bijvoorbeeld een aspect dat bij meerdere vaardigheden genoemd is, net als verantwoordelijkheid nemen. Spontaan ontstonden ook ideeën over een bepaalde opbouw van aspecten: wat is eerst nodig, wil iemand ook een volgend aspect ontwikkelen of beheersen? Kortom, een uitdagende oefening die op een leuke manier aanzet tot het leggen van verbanden en veel gespreksstof over ons KOMPAS21-instrument oplevert.

Peiling over Ondernemendheid

In de online peiling onder bijna 200 mbo-studenten, docenten en bedrijfsleven vroegen wij hoe zij denken over ondernemendheid. In omschrijvingen van studenten zelf komen begrippen als initiatief, bedrijven en actie vaak voor. Docenten associëren ondernemendheid in eerste instantie vooral met kansen zien of grijpen, maar ook met initiatief nemen of pro-actief zijn, met durven en met creativiteit. Ook het bedrijfsleven gebruikt woorden als initiatief, pro-actief en kansen in hun eigen omschrijving van ondernemendheid.

Studenten, docenten en bedrijfsleven hebben in de peiling de vraag gekregen wat zij het meest en het minst kenmerkend vinden voor ondernemendheid. Met stip op nummer één is pro-actief zijn gekozen als het belangrijkste aspect van ondernemendheid. Bij de studenten werd dit op de voet gevolgd door initiatief nemen.

Over het minst kenmerkende aspect waren studenten, docenten en bedrijfsleven in de peiling minder unaniem. Studenten en docenten vinden omgaan met onzekerheid of verandering het minst horen bij ondernemendheid. Bij studenten stond zelfstandig werken op de tweede plaats, en dit antwoord is door het bedrijfsleven het vaakst gekozen als aspect dat het minst kenmerkend is voor ondernemendheid.

Kay Oosterkamp2

Blog over Ondernemendheid

Column/blog

Kay (19) toont ondernemendheid voor een goede stagematch

Kay Oosterkamp, student bij ROC Friese Poort in Emmeloord, beschrijft in haar blog haar worsteling met het vinden van een goede stagematch. Zij laat zien dat zij al vroeg in haar opleiding ondernemendheid heeft moeten tonen om uiteindelijk haar opleiding met succes af te ronden.

Lees de blog van Kay

Praktijkvoorbeeld

Bekijk de video van Onderwijs in Bedrijf van MBO Amersfoort:

Lees verder

Literatuur over Ondernemendheid

Ondernemendheid doet ertoe. Het geldt als een van de vaardigheden die bijvoorbeeld volgens de Europese Commissie belangrijk gevonden wordt voor zowel persoonlijke ontwikkeling als sociale inclusie, actief burgerschap en het vinden en houden van werk (Bacigalupo, Kampylis, Punie, & Van de Brande, 2016). Ook de andere 21ste eeuwse vaardigheden spelen hierin een belangrijke rol. Maar wat is nu eigenlijk ondernemendheid? En hoe denkt de praktijk daarover?

Wat is ondernemendheid?

Grofweg betreft ondernemendheid zowel het zien van kansen als het benutten van kansen, om door inzet van ideeën en middelen bepaalde doelen te bereiken (Christoffels & Baay, 2016). Wanneer aan het zien en benutten van kansen ook het aspect waarde creëren of waarde toevoegen wordt toegevoegd, is er sprake van ondernemerschap. Bij het opzetten en in stand houden van een onderneming bijvoorbeeld gaat ondernemendheid over in ondernemerschap (van den Berg, 2013; van de Berghe, 2007). In internationale literatuur wordt dit ook wel een smalle opvatting van ondernemerschap genoemd, en ondernemendheid een brede opvatting van ondernemerschap (Hörnqvist & Leffer, 2014).

In het Nederlandse en Europese denken wordt vaak duidelijk onderscheid gemaakt tussen ondernemendheid en ondernemerschap. Beide zaken – ondernemendheid en ondernemerschap – zijn echter aan elkaar gerelateerd. Ondernemerschap vraagt om ondernemendheid, maar iemand kan ook ondernemend zijn zonder ondernemer te zijn. Wat is dan het onderscheid tussen de twee begrippen ondernemendheid en ondernemerschap?

Ten aanzien van ondernemendheid en ondernemerschap wordt ook wel gesproken over intrapreneurship versus interpreneurship. Intrapreneurship verwijst dan naar de soft skills die bij ondernemendheid hoorden. Volgens de site Ondernemend.nu hoort hier ook waarde creëren bij, in de zin van weten wat je waard bent, zaken voor elkaar krijgen, en zelfstandig én met anderen samenwerken.

Waarde creëren vanuit het perspectief van ondernemerschap krijgt volgens genoemde site de betekenis van voortdurend de eigen onderneming verbeteren, klanten hebben die de onderneming of ondernemer bij anderen aanbevelen, en zorgen voor de continuïteit van mijn onderneming.

Ondernemendheid laat zich vertalen in uiteenlopende gedragingen, houdingen en vaardigheden. Verschillende publicaties in binnen- en buitenland noemen deels overlappende en deels verschillende aspecten. Een eerste inventarisatie van wat in meerdere publicaties naar voren komt, leidt tot de volgende kenmerkende gedragingen of houdingen:

  • Pro-activiteit
  • Initiatief nemen
  • Kansen zien
  • Kansen grijpen
  • Doorzetten
  • Zelfstandig werken
  • Risico’s nemen
  • Creatief zijn
  • Problemen oplossen
  • Omgaan met onzekerheid of veranderingen
  • Doelen stellen