Probleemoplossend vermogen

Top vijf aspecten Probleemoplossend vermogen

Tijdens de GDR was de groep zeer goed in het aan elkaar koppelen van losse aspecten die zij het meest van toepassing vonden voor probleemoplossend vermogen. Hieruit is de volgende top vijf gekomen:

1. Evalueren
2. Actie
3. Emoties reguleren
4. Hulp vragen
5. Probleem herkennen/ definiëren

Overkoepelende aspecten

Deze top vijf is tot stand gekomen na een uitgebreide brainstorm over probleemoplossend vermogen. In deze brainstormen konden deelnemers al hun associaties bij probleemoplossend vermogen inbrengen. Deze brainstorm leverde maar liefst 67 ideeën op. Al deze ideeën zijn waar mogelijk, geclusterd of samengevoegd. De deelnemers konden vervolgens ook in deze GDR-sessie stemmen welke gecategoriseerde aspecten zij het meest belangrijk vonden.

Wat tijdens deze GDR opviel, was dat de groep na de brainstorm direct zelf al overlap tussen aspecten begon te koppelen en clusteren. Door met elkaar in gesprek te gaan, wist de groep het aantal aspecten voor probleemoplossend vermogen aardig terug te brengen. Dit maakte de uiteindelijke stemming tot een top vijf een stuk soepeler. Door verschillende meningen en ervaringen te bespreken en af te wegen wist de groep tot een top vijf van aspecten van probleemoplossend vermogen te komen waar iedereen achter stond.

Verbindende communicatie

De GDR-sessies binnen het KOMPAS21-project bieden ruimte aan uitwisseling tussen deelnemers met verschillende achtergronden en rollen. Dat maakt dat er ruimte is voor verschillende meningen, bijvoorbeeld tussen deelnemers uit het werkveld en het onderwijs. Zo kunnen verschillende meningen van deelnemers met verschillende achtergronden en rollen elkaar ook versterken. Dit gebeurde ook tijdens deze GDR-sessie waarbij docenten en een studenthelpdeskmedewerkster elkaar feilloos aanvulden op de diverse niveaus waarmee zij met studenten te maken kregen. Deze input vormde zich samen tot een weloverwogen uitkomst over de mate van bekwaamheid die studenten moeten bezitten omtrent probleemoplossend vermogen.

In de drukke decembermaand waren er toch nog 17 studenten, mbo-docenten en andere geïnteresseerden binnen en buiten het mbo die aan de peiling over Probleemoplossend Vermogen hebben deelgenomen. Hoe denken deze 17 deelnemers over deze vaardigheid?

Verschillende beelden over Probleemoplossend Vermogen

In een open vraag konden de deelnemers hun eigen omschrijving van de vaardigheid Probleemoplossend Vermogen geven. Terugkerende beelden in de gegeven antwoorden waren: denken in mogelijkheden, oplossingen bedenken of vinden, omgaan met onverwachte situaties, creatief denken, en problemen analyseren of verbanden zien. Incidenteel werden ook aspecten genoemd als stressbestendigheid, het zetten van logische denkstappen, en bewust actie ondernemen en in beweging komen.

Naar een gedeeld beeld

Op basis van literatuur is een lijst van 11 vaak genoemde aspecten van probleemoplossend vermogen voorgelegd. Deze aspecten hebben elk betrekking op mogelijke stappen die gezet kunnen worden om een probleem of vraagstuk op te lossen:

• herkennen van problemen of vraagstukken
• benoemen en beschrijven van problemen of vraagstukken
• weten welke stappen er bestaan om een probleem of vraagstuk op te lossen
• kiezen uit mogelijke stappen om een probleem of vraagstuk op te lossen
• uitleggen waarom welke keuzes gemaakt worden bij het oplossen van een probleem of vraagstuk
• bedenken van mogelijke oplossingen voor een probleem of vraagstuk
• informatie verzamelen om tot een oplossing te komen
• stapsgewijs een aanpak uitproberen om tot een oplossing te komen
• tussentijds checken of de gekozen aanpak goed werkt
• een gekozen aanpak bijstellen wanneer dat nodig is
• reflecteren op het denkproces na het oplossen van het probleem of vraagstuk

De deelnemers konden deze lijst met aspecten aanvullen. Vraag hierbij was welk aspect zij nog misten in dit overzicht. Dat leidde aan de ene kant tot antwoorden die betrekking hebben op aanvullende stappen. Zoals “evalueren of de oplossingen bij de oorspronkelijke probleemstelling past” en “in kaart brengen van belanghebbenden en hun belangen”. Daarnaast werd door een enkeling preventie genoemd: “voorkomen dat een probleem zich voor gaat doen”. Ook aanvullende aspecten die overlappen met andere 21^ste eeuwse vaardigheden werden genoemd. Bijvoorbeeld creativiteit en samenwerken (door deelnemers ook wel schreven als samen aanpakken en afstemmen met betrokkenen). Andere voorgestelde toevoegingen hadden betrekking op de persoon zelf (jezelf redden als iets anders loopt dan verwacht, emotioneel stabiel blijven bij problemen). Ook domeinkennis is door een van de deelnemers genoemd als een belangrijk aanvullend aspect van probleemoplossend vermogen.

Gevraagd naar de aspecten uit de literatuur die het minst goed passen bij probleemoplossend vermogen, werd vooral het ‘benoemen en beschrijven van problemen of vraagstukken’ gekozen. Gevolgd door ‘uitleggen waarom welke keuzes gemaakt worden bij het oplossen van een probleem of vraagstuk’ en ‘reflecteren op het denkproces na het oplossen van het probleem of vraagstuk’. Ook ‘herkennen van problemen of vraagstukken’ werd wel gekozen als aspect dat het minst goed zou passen bij probleemoplossend vermogen.

De kern van probleemoplossend vermogen?

De meningen over het aspect ‘benoemen en beschrijven van problemen of vraagstukken’ liepen uiteen. Deze is zowel een aantal keer als minst goed passend en als best passend bij probleemoplossend vermogen gekozen. De meningen over het aspect ‘weten welke stappen er bestaan om een probleem of vraagstuk op te lossen’ waren minder verdeeld. Dit aspect werd door een verschillende deelnemers gekozen als best passend. Met stip op nummer één stond echter het aspect ‘bedenken van mogelijke oplossingen voor een probleemstuk of vraagstuk’ als kern van probleemoplossend vermogen. Al met al leidde de peiling tot de volgende top drie van kenmerkende aspecten van probleemoplossend vermogen:

1. bedenken van mogelijke oplossingen voor een probleem of vraagstuk
2. weten welke stappen er bestaan om een probleem of vraagstuk op te lossen
3. benoemen en beschrijven van problemen of vraagstukken